Spedytor odpowiada jak przewoźnik

mec. Katarzyna Woroszylska, Rechtsanwältin / Adwokat, Partner w Kancelarii Prawnej e|n|w|c

Wykonywanie przewozów w praktyce prawniczej może okazać się wyjątkowo złożoną kwestią. Przeważnie komplikacje wynikają z niejednoznacznego bądź błędnego określenia obowiązków stron umowy. Może to doprowadzić do sytuacji, w której spedytor ponosi odpowiedzialność równą przewoźnikowi, tzn. zaostrzoną w stosunku do odpowiedzialności spedytora. Zagadnienie to ma wysoką wartość ze względu na często spotykane w praktyce problemy w dostrzeżeniu różnic między umową przewozu a umową spedycji, a co za tym idzie - również zakresu ubezpieczeń. Jak stwierdza Sąd Najwyższy w stałej linii orzecznictwa, o rodzaju zawartej umowy nie decyduje ani rodzaj podejmowanych w ramach umowy czynności ani nazwa umowy, ale treść zobowiązania, którą należy ustalić na podstawie wykładni woli stron z art. 65 Kodeksu Cywilnego oraz przepisów Konwencji CMR (n.p. wyrok SN 6.10.2004, I CK 199/04).

Według regulacji polskiego KC spedytor zobowiązany jest do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z przewozem (art. 799 Kodeksu Cywilnego) za wynagrodzeniem i w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa. Bez względu na to, czy spedytor wobec przewoźnika lub kolejnych przewoźników występuje we własnym imieniu, czy właściwego zleceniodawcy, kodeks cywilny nakłada na niego obowiązek dołożenia należytej staranności przy wykonaniu swoich obowiązków. Przy czym zakres tej „należytej staranności” definiowany jest w oparciu o zawodowy charakter prowadzonej działalności. Zgodnie z tym, odpowiedzialność spedytora, posługującego się profesjonalnym przewoźnikiem, jest bardzo zawężona, ponieważ ogranicza się do tego, aby starannie wybrał profesjonalnego przewoźnika. Jeśli ten zaś, wbrew oczekiwaniom okaże się nieprofesjonalny albo, jak to się w praktyce bardzo często zdarza, podzleci przewóz dalszemu przewoźnikowi bez wiedzy i zgody spedytora, spedytor nie powinien za to odpowiadać. Jak wskazuje orzecznictwo, sam fakt zaistnienia szkody transportowej nie prowadzi do odpowiedzialności spedytora, który odpowiada jedynie za winę w wyborze przewoźnika, którego odpowiedzialność uregulowana została w sposób znacznie bardziej rygorystyczny. Należy zwrócić uwagę na to, że sam fakt nieposiadania własnych środków transportu nie czyni z przewoźnika spedytora. Jeśli z umowy nie wynika jasno, że jedynym obowiązkiem spedytora jest organizacja wysyłki lub odbioru, wtedy zostanie on, w razie wątpliwości, potraktowany jako przewoźnik.

W obszarze międzynarodowego przewozu towarów zastosowanie znajduje Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu towarów (dalej: Konwencja) z 1956 r. Opiera ona odpowiedzialność przewoźnika na zasadzie tak zwanej winy domniemanej. Konwencja ustanawia w art. 17 pełną odpowiedzialność przewoźnika, od chwili przyjęcia towaru do jego wydania, za zaginięcie lub uszkodzenie towaru oraz za opóźnienie dostawy. Przewoźnik może zostać zwolniony od odpowiedzialności, jeżeli udowodni brak swojej winy. Według Konwencji, przewoźnik może powoływać się, obok winy zleceniodawcy, na wadliwe zlecenie nadawcy, wadę własną towaru oraz sytuacje, których przewoźnik nie mógł uniknąć i następstwa, którym nie mógł zapobiec. Warto zauważyć, że Konwencja nie traktuje o spedytorach, znajduje więc zastosowanie tylko do przewoźników. Jest to mocny argument przemawiający za tym, aby szczegółowo określić obowiązki stron tak, aby będąc spedytorem nie zostać zaskoczonym bardzo surową odpowiedzialnością na podstawie Konwencji.

Wobec powyższego, negocjując charakter zawieranej umowy należy zwrócić uwagę na obiektywne elementy, rozstrzygające o zaklasyfikowaniu umowy do jednego z możliwych rodzajów.

Istotą umowy przewozu jest: określenie w umowie zleceniobiorcy (przewoźnika), daty podstawienia samochodu, dostawy, miejsca załadunku i odbioru przesyłki, wskazanie, że zlecenie podlega Konwencji oraz, że cena wykonania usługi jest ceną za przewóz. Sednem umowy spedycji jest natomiast organizacja przewozu, a nie jego wykonanie, nawet jeśli przewóz jest wykonywany przez innego przewoźnika (Sąd Apelacyjny w Katowicach z 18.04.2005, I ACa 2051/04, OSA 2006/8, poz. 28). Znacznie mniejszą wartość praktyczną ma czynnik, czy spedytor lub przewoźnik posiada uprawnienia do realizacji międzynarodowego przewozu towarów. Innymi słowy, Sąd nie uwzględni tłumaczeń spedytora, że nie dysponuje on środkami transportu czy uprawnieniami przewoźnika. Zgodnie z Konwencją przewoźnik, przy realizacji umowy przewozu, ma prawo posługiwać się nie tylko swoimi pracownikami, ale też wszelkimi innymi osobami, do których usług odwołuje się w celu finalizacji przewozu.

Należy wspomnieć, że częstym błędem przy przyjmowaniu zlecenia przez spedytora jest również wpisanie go do listu przewozowego w charakterze przewoźnika. Wobec takiej ewentualności spedytor zostanie uznany za przewoźnika umownego, nawet jeśli wcześniej dopilnował wyżej wspomnianych obiektywnych elementów umowy. W następstwie czego, po jego stronie może powstać odpowiedzialność w zakresie przewozu towarów, wykraczająca poza granice zawartej umowy ubezpieczenia OC spedytora. Będzie się to wiązać z wysokimi obciążeniami finansowymi dla firmy, tj. niepokrytym ubezpieczeniem.

mec. Katarzyna Woroszylska

Katarzyna Woroszylska jest adwokatem prawa niemieckiego (Rechtsanwältin), wpisanym na listę adwokatów zarówno w Polsce jak i w Niemczech. Posiada ponad 10 – letnie doświadczenie zawodowe zdobyte podczas współpracy z międzynarodowymi kancelariami prawnymi i w Niemczech i w Polsce. Zakres jej specjalizacji obejmuje przede wszystkim: prawo handlowe, prawo nieruchomości i prawo budowlane, prawo transportowe, prawo konkurencji, prawo własności intelektualnej oraz prawo spółek. Mec. Woroszylska jest wykładowcą w Szkole Prawa Niemieckiego przy UW oraz długoletnim współpracownikiem Fundacji Helsińskiej. Prowadziła postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Współpracuje z C.H. Beck - największym wydawnictwem prawniczym w Polsce i Niemczech. Jest jedynym polskim członkiem Deutsche Gesellschaft für Transportrecht (German Association for Transport Law). Obsługuje największych międzynarodowych przedsiębiorców przy inwestycjach i sporach wartych kilkaset milionów złotych. Biegle włada również językiem francuskim (posiada maturę francuską) oraz odbyła studia prawniczo – ekonomiczne we Francji.

e|n|w|c jest wiodącą siecią kancelarii w Europie Środkowo-Wschodniej, świadczącej kompleksowe usługi doradztwa prawnego. Warszawskie biuro e|n|w|c jest jednym z sześciu w regionie (Wiedeń, Budapeszt, Praga, Brno, Bratysława i Kijów). Ścisła współpraca między biurami umożliwia kompleksową i sprawną obsługę przedsiębiorców operujących zarówno lokalnie jak i międzynarodowo, w tym klientów przeprowadzających transakcje międzynarodowe.

Praktyka kancelarii e|n|w|c koncentruje się wokół szeroko rozumianego prawa gospodarczego, w tym m.in. prawa spółek, prawa kontraktów, prawa nieruchomości, prawa pracy, M&A, ochrony środowiska oraz różnych aspektów materialnego i procesowego prawa cywilnego. Istotną częścią praktyki kancelarii e|n|w|c jest także mediacja pozasądowa, umożliwiająca niejednokrotnie polubowne i korzystne dla obu stron zakończenie wszelkiego rodzaju sporów cywilno-gospodarczych.

Obecnie, e|n|w|c Kancelaria Prawna zrzesza ponad 70 prawników w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, którzy doradzają znaczącym krajowym i międzynarodowym przedsiębiorstwom w takich dziedzinach jak: handel, transport, przemysł, technologia i świadczenie usług, banki i ubezpieczenia.

Ponadto sieć e|n|w|c jest członkiem Interlaw – międzynarodowej organizacji skupiającej wiodące Kancelarie prawa gospodarczego w ponad 100 krajach na świecie, dysponujące ponad 4300 adwokatami i radcami prawnymi.

W warszawskim biurze e|n|w|c do dyspozycji pozostaje zespół prawników biegle władających językami obcymi: angielskim i niemieckim. Eksperci e|n|w|c posiadają zarówno wiedzę wynikającą z międzynarodowej praktyki kancelarii jak i doskonałą znajomość lokalnych uwarunkowań prawnych, z którymi musi zmierzyć się przedsiębiorca.

Źródło: Kancelaria Prawna e|n|w|c

26.03.2011

Tagi: elektroniczne myto, firmy transportowe, elektroniczny system poboru opłat drogowych, ETC

Udostępnij